Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός, «Ισορροπία» και Εκπαίδευση

Επιμέλεια:
Μικρώνης Γρηγόριος, M.Ed, PhDc, Ε.Ε.Π. Φυσικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών,
Πανεπιστημιακό Γυμναστήριο, Μάιος 2020

Είναι δεδομένο, ότι σε όλα τα
σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα, εδώ και δεκαετίες, αντιμετωπίζεται
εποικοδομητικά η χρήση του χορού, και βιωματικά/διδακτικά και συγκεκριμένα του παραδοσιακού
χορού, ως ένας μηχανισμός άμβλυνσης της ετερότητας, ώστε τα άτομα που αποτελούν
μια ομάδα, από όπου κι αν προέρχονται, να επικοινωνούν, να ενεργοποιούνται, να
συνεργάζονται και να δημιουργούν ισάξια και από κοινού.

Ο χορός, ως εκπαιδευτική διαδικασία στις σύγχρονες αστικοποιημένες κοινωνίες, διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στην ωφελιμότητα που προσφέρει στα άτομα για συμπερίληψη, κοινωνικοποίηση, και ισάξια συμμετοχή. Ένα από τα ιδιαίτερα και πολύτιμα χαρακτηριστικά που εμπεριέχει και ο ελληνικός παραδοσιακός χορός ως συστατικό του στοιχείο, είναι η ικανότητα μη λεκτικής επικοινωνίας. Πρόκειται για συστατικό όπου έμμεσα και αυθόρμητα, περιορίζει ή και εξαλείφει ακόμα, οποιεσδήποτε διαπολιτισμικές διακρίσεις. Την διαδικασία αυτή, υποβοηθά η συνεννόηση μεταξύ των μελών της ομάδας, μέσω της κίνησης και της παρατήρησης.

Κατά τη χορευτική διαδικασία, ενεργοποιούνται, απελευθερώνονται, συνεργάζονται και συνθέτουν ισάξια, άτομα που διαφέρουν για οποιονδήποτε λόγο μεταξύ τους. Η βιωματική ενασχόληση μέσα από κατάλληλες συνθήκες και τεχνικές διδασκαλίας και η αλληλεπίδραση μεταξύ διδάσκοντα και διδασκομένων, είναι οι μοχλοί συναποτέλεσης ενός ενιαίου και παραγωγικού συνόλου. Παράγεται δηλαδή μια αλυσίδα δράσεων που είναι αποτελεσματική και συλλογική, διαγράφοντας τους παρακάτω σταθμούς: Εκτίμηση – Εμπιστοσύνη – Χαλάρωση – Ενεργοποίηση –
Επικοινωνία – Πρωτοβουλία – Δημιουργικότητα – Απελευθέρωση – Συμπερίληψη (Inclusion). Αναπτύσσεται η κριτική σκέψη όλων των μελών της ομάδας, το αίσθημα της ενότητας, και επιτυγχάνεται τελικά ο κοινός στόχος του φιλικού κλίματος, της συμβίωσης και συνδημιουργίας.

Δύο ιδιαίτερα και
σχετικά παραδείγματα τα οποία ενισχύουν τα παραπάνω, είναι από την εθελοντική
συμμετοχή μου σε δύο δημιουργικές δράσεις στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Η πρώτη
(2016), αφορούσε στη διδασκαλία και παρουσίαση ελληνικού παραδοσιακού χορού σε
μια ομάδα γυναικών τρίτης ηλικίας, με πρωτοβουλία του Κέντρου Φυσικής Ιατρικής
και Αποκατάστασης του Περιφερειακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών,  και η δεύτερη (2019), αφορούσε επίσης
αντίστοιχη διδασκαλία και παρουσίαση ελληνικού παραδοσιακού χορού σε άτομα και
των δύο φύλων ηλικίας 18-65 ετών, που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες (νοητική
υστέρηση, κωφοί και βαρήκοοι, τυφλοί), από διάφορους φορείς της Πάτρας και της
Ναυπάκτου, στο πλαίσιο του προγράμματος «Πολιτιστικά 2019» του Πανεπιστημίου
Πατρών.

Και στις δύο
περιπτώσεις, διαπιστώθηκε ο μεγάλος βαθμός ενσωμάτωσης που προσέφερε η
συμμετοχή αυτών των ατόμων στις πρόβες  και στις οποίες συμμετείχαν ταυτόχρονα και όλα
τα υπόλοιπα μέλη των ομάδων, δίνοντας σε όλους τη δυνατότητα να δράσουν, να
αντιδράσουν και ουσιαστικά να εκφραστούν τόσο σε συνεργατικό όσο και σε
αυθόρμητο πλαίσιο, με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και συνεργατική διάθεση.

Ανεξάρτητα από τις
οποιεσδήποτε βιολογικές διαφοροποιήσεις που μπορεί να παρατηρούνται σε άτομα
και ομάδες, ο χορός ως ένα από τα είδη της τέχνης, είναι σημαντικός και χρήσιμος,
ως κινητική και καλλιτεχνική δραστηριότητα, για την κατανόηση του σύγχρονου
περιβάλλοντος που διέπει την κοινωνία μας, για την ενσωμάτωση και την
συμπερίληψη.