Κάθε δεύτερο Σάββατο του Σεπτέμβρη έχει καθιερωθεί να εορτάζεται η Παγκόσμια ημέρα Πρώτων Βοηθειών.  Ο Ερυθρός Σταυρός και η Ερυθρά Ημισέληνος σε όλον τον κόσμο, γιορτάζουν την ημέρα αυτή από το 2000, προκειμένου να τονιστεί η σπουδαιότητα και η γνώση των Πρώτων Βοηθειών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης αλλά και στην καθημερινότητα, εκεί όπου η έγκαιρη και σωστή παρέμβαση κάποιου που γνωρίζει Πρώτες Βοήθειες μπορεί να σώσει κάποια η να αποτρέψει μια αναπηρία.

Τα ατυχήματα και οι ξαφνικές αδιαθεσίες εμφανίζονται χωρίς καμιά προειδοποίηση, στο δρόμο, στο γραφείο ή στο σπίτι και ο καθένας μπορεί να κληθεί να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση. Η καλή μας διάθεση και η αγάπη που έχουμε για κάποιον δεν είναι αρκετά για να τον σώσουν. Χρειάζεται γνώση και κατάλληλη εκπαίδευση για να είμαστε χρήσιμοι.

Το να γνωρίζει κάποιος Πρώτες Βοήθειες είναι εξαιρετικά χρήσιμο. Από την αντιμετώπιση απλών περιστατικών που δεν συνιστούν άμεσο κίνδυνο για τη ζωή μας όπως αιμορραγία μύτης, κάταγμα κάποιου άκρου, λιποθυμία, τσίμπημα από έντομο, μέχρι σοβαρότερα περιστατικά όπως θερμοπληξία, δηλητηρίαση, πτώση από ύψος, τραυματισμό από τροχαίο ατύχημα, αιμορραγία, πνιγμό, καρδιακό επεισόδιο, επιληπτική κρίση κ.λπ., αν έχουμε τις κατάλληλες γνώσεις, την ανάλογη εκπαίδευση και την απαραίτητη ψυχραιμία, μπορούμε να δράσουμε άμεσα και αποτελεσματικά, προλαμβάνοντας τα χειρότερα.

Τι είναι όμως οι Πρώτες Βοήθειες;

Είναι οι πρώτες ενέργειες που κάνουμε στον τόπο του ατυχήματος με οποιαδήποτε πρόχειρα μέσα διαθέτουμε, ώστε να σώσουμε τη ζωή του θύματος, να ανακουφίσουμε τον πόνο του και να προλάβουμε τυχόν επιδείνωση της κατάστασής του. Οι πρώτες βοήθειες διαπνέονται από την επιθυμία να είμαστε χρήσιμοι στους άλλους. Δεν είναι υποχρέωση αλλά μπορούμε να σώσουμε μια ζωή.  Ο νόμος δεν μας υποχρεώνει να εκτεθούμε σε κίνδυνο για τους άλλους ούτε να προβούμε σε παρεμβάσεις που δεν μας αναλογούν και για τις οποίες δεν είμαστε εξειδικευμένοι.

Είναι σημαντικό για μας και τους συνανθρώπους μας να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τους κινδύνους, να παίρνουμε μέτρα για να τους αποφύγουμε, αλλά και να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο.

Η ευθύνη αυτού που προσφέρει τις Πρώτες Βοήθειες δεν είναι άλλη από:

• Να εκτιμήσει την κατάσταση και να καλέσει αμέσως την κατάλληλη εξειδικευμένη βοήθεια
• Να μην εκθέσει ποτέ τον εαυτό του, το θύμα και τους υπόλοιπους σε κίνδυνο
• Να αναγνωρίσει το πρόβλημα και να δώσει τις κατάλληλες οδηγίες
• Να αξιοποιήσει όλους όσους μπορούν να προσφέρουν βοήθεια
• Να παραμείνει με τον πάσχοντα μέχρι να τον παραδώσει στην φροντίδα του κατάλληλου ειδικού

Απλά και περιληπτικά τα στάδια δράσης για την παροχή των πρώτων βοηθειών είναι τα ακόλουθα:

• Προσέγγιση
• Αξιολόγηση της κατάστασης
• Κλήση εξειδικευμένης βοήθειας
• Προσφορά πρώτων βοηθειών

Ουσιαστικός και πρωταρχικός σκοπός είναι: Η μείωση της νοσηρότητας, της θνησιμότητας καθώς και η ορθολογική κλήση του ΕΚΑΒ στην προνοσοκομειακή φάση της αντιμετώπισης.

Η παροχή πρώτων βοηθειών είναι πεδίο δράσης για όλους τους ανθρώπους. Ο αυτόπτης ή αυτός που φτάνει πρώτος στον τόπο του ατυχήματος, χρειάζεται να παρέμβει για να σώσει τη ζωή ενός ανθρώπου. Από την τολμηρή και την ορθή επέμβαση τους εξαρτάται αν θα καταφέρουν να σώσουν τη ζωή του τραυματία ή του ασθενούς.

Πως γίνεται η προσέγγιση

Φροντίζουμε για την ασφάλεια στον τόπο του ατυχήματος, τόσο τη δική μας και του θύματος όσο και των υπολοίπων (παρκάρισμα, σβήσιμο μηχανής, ρύθμιση κυκλοφορίας, κλείσιμο πηγής διαρροής αερίων, κατέβασμα διακόπτη ηλεκτρικού ρεύματος, μετακίνηση θύματος, μόνο αν διατρέχει σοβαρότερο κίνδυνο) Πλησιάζουμε ήρεμα-ψύχραιμα και προσεκτικά (ρωτάμε, συστηνόμαστε, καθησυχάζουμε). Περιθάλπουμε το άτομο (φροντίζουμε τα περιστατικά που έχουν άμεση ανάγκη και περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης)

Αποφεύγουμε μη απαραίτητους χειρισμούς και την μετακίνηση του βαριά τραυματισμένου αρρώστου.

Παρατήρηση:
Βατότητας αεραγωγών – Επιπέδου συνείδησης – Προσανατολισμού στο χρόνο, το χώρο και τα πρόσωπα – Αντίδραση της κόρης – Κινήσεων βολβών – Ορατής βλάβης όπως αιμορραγία, εκροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού, παρουσία ξένων σωμάτων, ασυμμετρία απόκρισης σε λεκτικά , απτικά και επώδυνα ερεθίσματα

Πώς γίνεται ο έλεγχος της αναπνοής;

• Ελέγχουμε αν το θύμα αναπνέει και έχει σφυγμό
• Αφαιρούμε από το στόμα του ότι μπορεί να εμποδίζει την αναπνοή του
• Ελευθερώνουμε την τραχεία

Αναλόγως τα αποτελέσματα του σταδίου της παρατήρησης, προχωράμε στα επόμενα στάδια της κλήσης εξειδικευμένης βοήθειας και παροχής των πρώτων βοηθειών

Αν το θύμα έχει τις αισθήσεις του, αναπνοή και σφυγμό

Τότε απλά, σε συνεννόηση μαζί του, του δίνουμε τις κατάλληλες, για την περίπτωσή του, οδηγίες.

Αν υποψιαζόμαστε βλάβη στην σπονδυλική στήλη συμβουλεύουμε το θύμα να μείνει ακίνητο

Καλούμε, αν χρειάζεται, ασθενοφόρο

Αν το θύμα αναπνέει, αλλά δεν έχεις τις αισθήσεις του

Τότε το τοποθετούμε σε θέση ανάνηψης.

*Αν υποψιαζόμαστε βλάβη στην σπονδυλική στήλη το θύμα μένει ακίνητο, εκτός και διατρέχει σοβαρότερο κίνδυνο

Καλούμε ασθενοφόρο

Αν το θύμα δεν έχει τις αισθήσεις του και ούτε αναπνέει

Τότε εφαρμόζουμε ΚΑΡΔΙΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ, τη γνωστή σε όλους μας ΚΑΡΠΑ, για την οποία αξίζει να αναφέρουμε λίγες περισσότερες λεπτομέρεις.

Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση

: Είναι η αλληλουχία ενεργειών που αποσκοπούν στην επαναφορά του πάσχοντος στη ζωή και τη βαθμιαία αποκατάσταση των βλαβών. Η Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) αποτελείται από θωρακικές συμπιέσεις και τεχνητό αερισμό με σκοπό την διατήρηση της ροής του αίματος και την οξυγόνωση κατά την καρδιακή ανακοπή.

BLS/AED ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ

Οχι καλή ανταπόκριση και αναπνοή
Κλήση ΕΚΑΒ
Δίνουμε 30 θωρακικές συμπιέσεις
Δίνουμε 2 εμφυσήσεις
Συνεχίζουμε ΚΑΡΠΑ με ρυθμό 30/2
Όταν έρθει Εξωτερικός Απινιδωτής, τον ανάβουμε και ακολουθούμε τις οδηγίες που μας δίνει.

ΑΛΥΣΙΔΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Η αλυσίδα επιβίωσης είναι μια σειρά από δράσεις, που όταν γίνουν σωστά δίνουν στον ασθενή με την καρδιακή προσβολή περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης.  Ο πρώτος κρίκος στην αλυσίδα επιβίωσης είναι η άμεση αναγνώριση της καρδιακής ανακοπής και η ενεργοποίηση του συστήματος πρώτων βοηθειών, με τη κλήση του 166.

Ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα επιβίωσης είναι η άμεση έναρξη ΚΑΡΠΑ , με έμφαση στις θωρακικές συμπιέσεις μέχρι να είναι διαθέσιμος ένας απινιδωτής.

Μετά την άμεση ΚΑΡΠΑ, ο επόμενος κρίκος είναι η γρήγορη απινίδωση. Σε πολλές περιοχές της χώρας απλοί, αυτόματοι απινιδωτές, γνωστοί και ως αυτόματοι εξωτερικοί απινιδωτές ή AEDs, μπορεί να είναι διαθέσιμοι προς χρήση από τους παρευρισκόμενους ή τον πρώτο άνθρωπο που θα φτάσει στον ασθενή.

Ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα επιβίωσης είναι η αποτελεσματική εξειδικευμένη φροντίδα ανάνηψης από τους διασώστες που θα έρθουν στον τόπο του συμβάντος. Αυτή περιλαμβάνει χορήγηση φαρμάκων, χρήση ειδικών αναπνευστικών συσκευών και τη χορήγηση επιπλέον απινιδώσεων εάν αυτές απαιτούνται.

Το ενδιαφέρον είναι ότι σε ένα μεγάλο αριθμό περιπτώσεων υπάρχει το περιθώριο να σώσουμε ζωές εάν παρέμβουμε έγκαιρα. Στο χρονικό διάστημα μεταξύ της στιγμής του ατυχήματος και της παροχής οργανωμένης ιατρικής βοήθειας, είναι που οι πρώτες βοήθειες αποδεικνύουν την αξία τους. Τα συνεργεία διάσωσης ή η ιατρική βοήθεια λογικά φτάνουν πολύ αργότερα. Επομένως η πορεία ενός θύματος θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο αυτός που βρίσκεται δίπλα του γνωρίζει τι πρέπει να κάνει ή τι να μην κάνει.

Στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι Πρώτες Βοήθειες διδάσκονται σαν βασικό μάθημα στα σχολεία. Στη χώρα μας δυστυχώς δεν υπάρχει ακόμα τέτοιο μάθημα, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού δεν έχει τις γνώσεις που απαιτούνται για να δώσει τις Πρώτες Βοήθειες σε κάποιο συνάνθρωπο του που έχει ανάγκη.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από το σύνολο των ανθρώπων που παθαίνουν ανακοπή στο σπίτι τους επιβιώνει μόνο το 7,6% καθώς δεν υπάρχει στο οικογενειακό τους περιβάλλον κάποιος που να έχει εκπαιδευτεί στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (γνωστή και ως ΚΑΡΠΑ). Το ποσοστό επιβίωσης από καρδιακή ανακοπή στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης είναι 6% τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό στην Ολλανδία και τη Φιλανδία φτάνει το 40%! Η μεγάλη αξία της γνώσης των Πρώτων Βοηθειών είναι προφανής εάν αναλογιστούμε ότι στην Ευρώπη συμβαίνουν ετησίως περίπου 100 εκατομμύρια έκτακτα περιστατικά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μαθήματα εκπαίδευσης κοινού στις Πρώτες Βοήθειες και στη χρήση Εξωτερικού Απινιδωτή, όχι μόνο σε ενήλικες αλλά ακόμα και σε παιδιά, παρέχονται από αρκετούς οργανισμούς στη χώρα μας, οπότε, μη διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον από αυτούς και να πάρετε τα εφόδια να είστε σε θέση να αντιμετωπίσετε σοβαρές καταστάσεις και ίσως να έχετε και την τύχη και την ικανοποίηση να ΣΩΣΕΤΕ ΕΝΑΝ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟ ΣΑΣ!

Ασπασία Καγκελάρη,
Ιατρός του ΕΚΟ
Πανεπιστημίου Πατρών