Ενισχύοντας την προσβασιμότητα ιστοτόπων για άτομα με γνωστικές ή/ και μαθησιακές αναπηρίες/ δυσκολίες

Αρκετές φορές έχει αναφερθεί το θέμα της προσβασιμότητας των ιστοτόπων και των εφαρμογών για φορητές συσκευές για άτομα με αναπηρία. Συνήθως, οι τεχνικές που αναφέρονται επικεντρώνονται στο πως θα γίνει η διεπαφή περισσότερο προσβάσιμη για άτομα με αισθητηριακές ή/και φυσικές αναπηρίες (όρασης, ακουστικές, κινητικές).

Ωστόσο υπάρχουν άνθρωποι που αντιμετωπίζουν διαφορετικού είδους δυσκολίες κατά την πλοήγησή τους στο διαδίκτυο, εξαιτίας μία άλλης κατηγορίας δυσχερειών. Είναι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν γνωστικές ή/ και μαθησιακές αναπηρίες/ δυσκολίες. Το άρθρο λοιπόν αυτό, επικεντρώνεται σε αυτή την κατηγορία αναπηριών/ δυσκολιών και το πως μπορεί να ενισχυθεί η προσβασιμότητα του διαδικτυακού περιεχόμενου για τα άτομα αυτά. Τονίζεται ότι οι οδηγίες που περιλαμβάνονται στο WCAG πρέπει επίσης να ακολουθούνται. Όσα αναφέρονται παρακάτω είναι ένα σύνολο συμπληρωματικών οδηγιών.

Η πληροφορία που αναφέρεται είναι βασισμένη στο σχετικό έγγραφο του W3C το οποίο εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2021.

Τα άτομα που θα εξυπηρετήσει η εφαρμογή των παρακάτω οδηγιών είναι άτομα με γνωστικές, μαθησιακές ή διανοητικές αναπηρίες, άτομα με νευρο-διαφορετικότητα και άτομα με συγκεκριμένες μαθησιακές δυσκολίες. Παραδείγματα περιλαμβάνουν ανθρώπους με μειωμένη ικανότητα στην επικοινωνία, στην ανάγνωση ή στα μαθηματικά, άτομα με μειωμένη ικανότητα να αντιληφθούν νέα ή περίπλοκη πληροφορία, άτομα με μειωμένη ικανότητα μνήμης (πχ λόγω γήρατος), με εύκολη διάσπαση προσοχής, κ.α.

Δίνεται λοιπόν μία συνοπτική λίστα με καίρια σημεία που πρέπει να δίνεται προσοχή κατά το σχεδιασμό και την ανάπτυξη ενός ιστοτόπου ή μίας διαδικτυακής εφαρμογής.

Να σημειωθεί ότι μερικές από αυτές τις συστάσεις μπορούν να εφαρμοστούν και σε απλά έγγραφα κειμένου όπως Word, PowerPoint και PDF.

1. Παροχή βοήθειας προς τους χρήστες ώστε να αντιλαμβάνονται τι είναι τα διάφορα στοιχεία που υπάρχουν και πως χρησιμοποιούνται.
   Συστήνεται να γίνεται χρήση εικονιδίων, συμβόλων, όρων και σχεδιαστικών μοτίβων με τα οποία οι χρήστες είναι ήδη εξοικειωμένοι και δε θα χρειαστεί να μάθουν νέα. Ένα παράδειγμα αποτελεί ο τρόπος παρουσίασης των υπερσυνδέσμων, όπου είθισται να έχουν χρώμα μπλε και να υπάρχει υπογράμμιση.
2. Παροχή βοήθειας προς τους χρήστες ώστε να βρίσκουν αυτό που χρειάζονται.
   Το σύστημα που χρησιμοποιείται για την πλοήγηση του χρήστη πρέπει να είναι εύκολο. Ο τρόπος που είναι δομημένη η ιστοσελίδα θα πρέπει να είναι σαφής και εύκολο στο να την κατανοήσει ένα χρήστης και να υπάρχουν σωστές επικεφαλίδες, όρια και διακριτές περιοχές.
3. Χρήση ευδιάκριτου και “καθαρού” περιεχομένου (κείμενο, εικόνες και πολυμέσα).
   Η σύσταση αυτή περιλαμβάνει εύκολες λέξεις, σύντομες προστάσεις, καθαρές εικόνες και video εύκολα στην κατανόηση και την παρακολούθηση.
4. Παροχή βοήθειας προς τους χρήστες ώστε να αποφεύγουν τα λάθη.
   Ο καλός σχεδιασμός ενός ιστοτόπου/ εφαρμογής κάνει τα λάθη λιγότερο πιθανά να συμβούν. Ακόμα όμως και αν ένα λάθος συμβεί, θα πρέπει να είναι εύκολο για το χρήστη να το διορθώσει.
5. Παροχή βοήθειας προς τους χρήστες ώστε να μπορούν να συγκεντρωθούν.
   Πρέπει να αποφεύγεται να προκαλείται διάσπαση στο χρήστη από την εργασία που έχει να πραγματοποιήσει. Ωστόσο, αν τελικά υπάρξει διάσπαση προσοχής του χρήστη, οι επικεφαλίδες και η χρήση breadcrumbs ως μέσο πλοήγησης μπορούν να προσανατολίσουν το χρήστη και να τον βοηθήσουν όταν έχει “χαθεί”.
6. Διασφάλιση ότι οι διαδικασίες που πιθανόν να πρέπει να ακολουθήσει ο χρήστης δε βασίζονται στην ικανότητα της μνήμης.
   Οι φραγμοί που παρουσιάζονται λόγω απαιτήσεων σε καλή μνήμη εμποδίζουν τα άτομα με γνωστικές αναπηρίες να χρησιμοποιούν το περιεχόμενο. Αυτό περιλαμβάνει μεγάλους κωδικούς πρόσβασης για σύνδεση και φωνητικά μενού που απαιτούν ανάμνηση ενός συγκεκριμένου αριθμού ή όρου. Συστήνεται να υπάρχει μια ευκολότερη επιλογή για άτομα που τη χρειάζονται.
7. Παροχή βοήθειας και υποστήριξης στους χρήστες.
   Η σύσταση αυτή περιλαμβάνει αρχικά το να είναι εύκολο για το χρήστη να ζητήσει βοήθεια από κάποιον άνθρωπο (και όχι απλά από αυτοματοποιημένες διαδικασίες). Επίσης θα πρέπει οι χρήστες να μπορούν να στέλνουν σχόλια/ ανατροφοδότηση. Αν αυτό είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί από τους χρήστες, τότε δε θα είναι γνωστό αν μπορούν να πραγματοποιήσουν τις ενέργειες που θέλουν ή αν αντιμετωπίζουν προβλήματα. Επιπλέον θα πρέπει να υποστηρίζονται πολλαπλοί τρόποι να γίνεται το περιεχόμενο κατανοητό. Παραδείγματα αποτελούν η χρήση γραφικών, η προσθήκη εικονιδίων σε επικεφαλίδες και υπερσυνδέσμους καθώς και η παροχή περιλήψεων για μεγάλα έγγραφα.
8. Υποστήριξη τεχνικών προσαρμογής και προσωποποίησης του περιεχομένου και των παρεχόμενων λειτουργιών.
   Τα άτομα με γνωστικές ή/και μαθησιακές αναπηρίες/ δυσκολίες συχνά χρησιμοποιούν πρόσθετα ή επεκτάσεις ως υποστηρικτική τεχνολογία. Επιπλέον, μερικές φορές η πρόσθετη υποστήριξη οδηγεί σε ελάχιστη προσπάθεια από τη μεριά του χρήστη μέσω τεχνικών προσωποποίησης που επιτρέπουν στο χρήση να επιλέγει αυτό που τον εξυπηρετεί μέσα από ένα διαθέσιμο πλήθος εναλλακτικών επιλογών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να υποστηρίζεται η προσωποποίηση και ταυτόχρονα να μην απενεργοποιούνται τα πρόσθετα και οι επεκτάσεις.
9. Πραγματοποίηση ελέγχων προσβασιμότητας για τις αναφερόμενες αναπηρίες/ δυσκολίες με πραγματικούς χρήστες.
   Κατά τη διάρκεια της έρευνας, του σχεδιασμού και της διαδικασίας ανάπτυξης, θα πρέπει να υπάρχουν πραγματικοί χρήστες με γνωστικές ή/ και μαθησιακές αναπηρίες/ δυσκολίες ώστε να βοηθούν στον έλεγχο, καθώς εκείνοι γνωρίζουν καλύτερα τι τους εξυπηρετεί και τι “δουλεύει” για αυτούς.

Πηγή

https://www.w3.org/TR/coga-usable/#dfn-cognitive-and-learning-disabilities

Μηλιτσοπουλου Χρυσάνθη
Μηχανικός Η/Υ και Πληροφορικής MSc
Μονάδα Προσβασιμότητας
Κοινωνική Μέριμνα – Πανεπιστήμιο Πατρών