Κοινωνική Απόσταση – Επιπτώσεις και Πρακτικές Αντιμετώπισης 

Εδώ και αρκετές εβδομάδες, ζούμε
μια νέα πραγματικότητα έπειτα από την εμφάνιση και εξάπλωση του ιού Covid-19 και την ανακήρυξη πανδημίας
από τον Παγκόσμιο οργανισμό Υγείας. Πολλές χώρες κλήθηκαν να πάρουν αυστηρά
μέτρα, όπως και η δική μας και βασικό αίτημα ήταν οι πολίτες να παραμείνουν
σπίτι τους κρατώντας κοινωνικές αποστάσεις με στόχο την  μείωση της εξάπλωσης της νόσου.

Ωστόσο, αν και τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα για την προστασία της δημόσιας
υγείας, δεν παύουν να δημιουργούν έντονα και αρνητικά συναισθήματα όπως
αβεβαιότητα, σύγχυση, υψηλά επίπεδα άγχους, απώλεια ελέγχου, ακόμα και άρνηση
της σοβαρότητας της κατάστασης.

Επιπτώσεις κοινωνικής απόστασης/ απομόνωσης

Αναλυτικότερα, τα κυριότερα
συναισθήματα που επικρατούν αυτή την περίοδο είναι:

• Φόβος:
  Είναι φυσικό να υπάρχει φόβος για μας και τους οικείους μας, για την πιθανότητα
  να νοσήσουμε ή να μεταδώσουμε τον ιό, για την κυκλοφορία μας σε δημόσιους
  χώρους και γενικότερα φόβος για το αύριο.
• Άγχος:
  Πολλοί από εμάς έχουμε ανησυχία για το πόσο θα κρατήσει αυτή η κατάσταση, αν θα
  υπάρχει επάρκεια αγαθών, αν θα μπορούμε να εκπληρώσουμε τις οικονομικές μας
  υποχρεώσεις και πολλές ακόμα ανησυχίες που μας εμποδίζουν στην καθημερινότητά
  μας και ενδέχεται να εμφανίσουν προβλήματα στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών.
  Μερικοί εμφανίζουν διαταραχές ύπνου ακόμα και αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ ή
  άλλων ουσιών.
• Άνια:
  Η καθημερινότητά μας έχει αλλάξει, κληθήκαμε να παραμείνουμε σπίτι πολλές ώρες
  και να «απαρνηθούμε» τις καθημερινές μας δραστηριότητες και ασχολίες με
  αποτέλεσμα να αισθανόμαστε πλήξη και μειωμένη διάθεση για το οτιδήποτε. Η
  παραγωγικότητα αρκετών μειώθηκε κατά πολύ.
• Θλίψη:
  Όλες αυτές οι αλλαγές στην καθημερινή μας ζωή, η απομόνωση και η έλλειψη
  κοινωνικών επαφών με φίλους και οικείους δημιουργούν συναισθήματα δυσφορίας και
  θλίψης. Οι καθημερινές ανακοινώσεις για θανάτους συμπολιτών μας εντείνουν ακόμα
  πιο έντονο το συναίσθημα αυτό.
• Εκνευρισμός:  Η απομόνωση, ο περιορισμός των δραστηριοτήτων
  μας και η καθημερινή επαφή και συμβίωση με τα ίδια πρόσωπα μπορεί να οδηγήσουν
  σε εκνευρισμό. Επίσης όλα τα περιοριστικά μέτρα που έχουν παρθεί, σε πολλούς
  δίνει μια αίσθηση περιορισμού της προσωπικής μας ελευθερίας προκαλώντας ένταση
  και νεύρα.
• Θυμός:
  Δεν είναι λίγοι αυτοί που αισθάνονται θυμό για τη λήψη αυτών των μέτρων και για
  το γεγονός ότι υποχρεώθηκαν να παραμείνουν σε απομόνωση ή καραντίνα αλλά και
  θυμό για άλλους συμπολίτες μας που πιθανόν αποτέλεσαν εστία έκθεσης στον ιό.
• Άρνηση:
  Παρατηρείται πως πολλοί από εμάς δεν έχουν κατανοήσει τη σοβαρότητα της
  κατάστασης και θεωρούν πως τα μέτρα είναι υπερβολικά, πως δεν είναι μια σοβαρή
  νόσος και αρνούνται να πειθαρχήσουν ακόμα και στα απαραίτητα μέτρα προστασίας
• Ντροπή/
  στιγματισμός: Είτε νοσούμε είτε όχι, νιώθουμε έντονο το αίσθημα της ντροπής
  ειδικά όταν ερχόμαστε σε επαφή με άλλα άτομα, μένουμε μακριά ή τους βλέπουμε να
  απομακρύνονται θεωρώντας πως ο καθένας μας μπορεί να νοσεί και αν κάποιος
  «ξεχαστεί» και πλησιάσει αμέσως κατακρίνεται.
• Μοναξιά:
  Δεν είναι λίγοι αυτοί που αναγκάστηκαν να μείνουν μόνοι τους στο σπίτι μακριά
  από τα αγαπημένα τους πρόσωπα, εντείνοντας έτσι το αίσθημα μοναξιάς και λύπης.

Όλοι λοιπόν κατανοούμε
πως  οι λέξεις  κοινωνική
απόσταση, απομόνωση ή καραντίνα 
μπορεί να μπήκαν ξαφνικά στη ζωή μας και να μας ήταν και σχετικά
άγνωστες, ήρθαν όμως για να μείνουν και να μας αλλάξουν ή έστω να μας
επηρεάσουν τον τρόπο ζωής μας. Η δημόσια ζωή έτσι όπως την ξέραμε αλλάζει και
μπαίνει σε νέα μονοπάτια για την ανθρώπινη ψυχολογία. Και το βασικό ερώτημα που
μας προβληματίζει είναι: «πόσο καιρό
μπορούμε να αντέξουμε αποκομμένοι, μακριά από τους αγαπημένους μας και μακριά
από την καθημερινότητα μας;»

Ήρθε λοιπόν η ώρα να δούμε τα πράγματα με άλλο μάτι.

Καλές πρακτικές αντιμετώπισης της
κοινωνικής απομόνωσης και των αρνητικών συναισθημάτων

• Διατήρηση
  κοινωνικών επαφών: Η κοινωνική απομόνωση δεν έχει να κάνει απαραίτητα με
  τον αριθμό ή τη συχνότητα των κοινωνικών επαφών όπως λανθασμένα πιστεύουμε αλλά
  περισσότερο με την ποιότητα των σχέσεων. Η τεχνολογία μας δίνει τη δυνατότητα
  να επικοινωνούμε με τους οικείους μας. Μέσα από την επικοινωνία μας εκφράζουμε
  τα συναισθήματά μας και τις ανησυχίες μας και αισθανόμαστε πολύ πιο ευχάριστα.
• Διαχείριση
  του χρόνου μας: Σημαντικό για να αποφύγουμε αισθήματα ανίας και δυσφορίας
  είναι η οργάνωση του χρόνου μας. Έτσι αποκτάμε κίνητρα και νόημα στην
  καθημερινότητα μας. Μπορούμε να γεμίσουμε την ημέρα μας με δραστηριότητες που
  μας διασκεδάζουν (μια ταινία, ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, ένα βιβλίο, ένα
  επιτραπέζιο) αλλά και με δραστηριότητες που αποφεύγαμε τόσο καιρό (τακτοποίηση
  του χώρου, μαθησιακές δραστηριότητες). Η εργασία από το σπίτι φυσικά είναι μια
  πολύ καλή πρακτική διαχείρισης του χρόνου. Έτσι το μυαλό μας συγκεντρώνεται,
  αποσπάται με αυτές τις δραστηριότητες και δεν επικεντρώνεται σε αρνητικά
  συναισθήματα.
• Διατήρηση
  ενός υγιεινού τρόπου ζωής: Ο συνεχής εγκλεισμός οδήγησε πολλούς από εμάς σε
  παραίτηση  από οποιαδήποτε προσπάθεια
  διατήρησης των υγιεινών συνήθειών μας. Η σωστή διατροφή, η άσκηση και ο ύπνος
  είναι οι βασικοί κανόνες ενός υγιεινού τρόπου ζωής, οι οποίοι είναι πολλοί
  σημαντικοί τόσο για την άμυνα του οργανισμού μας και την υγεία μας όσο και για
  τη διατήρηση της ψυχικής μας υγείας. Η διατροφή τροφών με χαμηλή θρεπτική αξία
  επηρεάζουν σημαντικά τη διάθεσή μας. Η άσκηση από την άλλη είναι γνωστή για τη
  μείωση του άγχους/στρες και ο  σωστός ύπνος
  συμβάλει σημαντικά στην ψυχική και σωματική λειτουργία. Παράλληλα αποφεύγουμε
  το αλκοολ και άλλες ψυχοδραστικές ουσίες διότι μπορεί να μειώνει προσωρινά τα
  αρνητικά συναισθήματα, ωστόσο η δράση τους είναι παροδική και οδηγεί σε εντονότερα
  προβλήματα και πιθανή επιθετική συμπεριφορά.
• Χρήση της
  τεχνολογίας: Η τεχνολογία στην παρούσα φάση είναι μια πολύ καλή λύση για τη
  διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων μας. Μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα
  μπορούμε να επικοινωνούμε και να κρατάμε επαφή με τους οικείους μας, να
  διασκεδάζουμε με τα διάφορα χιουμοριστικά βίντεο ή ακόμα και να ηρεμούμε με την
  αγαπημένη μας μουσική. Επίσης μπορούμε να ενημερωνόμαστε για τις εξελίξεις της
  πανδημίας και να πληροφορούμαστε για ότι μας απασχολεί. Ωστόσο σε αυτό το σημείο
  ελλοχεύει ο κίνδυνος των ψευδών ειδήσεων και της υπερπληροφόρησης. Προσέχουμε
  τα μέσα και τις πηγές που χρησιμοποιούμε και δεν παθαίνουμε «εμμονή» με τις
  εξελίξεις αναφορικά με την πανδημία.

Αν παρόλα αυτά τα αρνητικά
συναισθήματα δεν μειώνονται αλλά αντιθέτως εντείνονται τότε μπορούμε να
απευθυνθούμε σε ειδικό ψυχικής υγείας ο οποίος θα μας βοηθήσει να
διαχειριστούμε τα έντονα αυτά συναισθήματα.

Και μην ξεχνάμε: «Το ταλέντο του ανθρώπου αναπτύσσεται μέσα στην απομόνωση, ο χαρακτήρας του όμως διαμορφώνεται μέσα στις τρικυμίες της ζωής.» Βόλφγκανγκ Γκαίτε

Νικολία Τσοκανά,
Κοινωνική Λειτουργός Ομάδας ΕΚΟ,
Κοινωνική Μέριμνα Πανεπιστημίου Πατρών