Εξεταστική και καραντίνα
Η εξεταστική αυτή χαρακτηρίζεται από μια σημαντική και μοναδική θα λέγαμε ιδιαιτερότητα∙ γίνεται εν μέσω μιας πανδημίας η οποία μετρά έως τώρα περί τους 12 μήνες ύπαρξης.
Όλοι μας έχουμε κουραστεί από την διαδικασία του εγκλεισμού και περιορισμού. Είναι μια κατάσταση απαιτητική που μας προκαλεί να αλλάξουμε συνήθειες, τρόπο οπτικής και να αναθεωρήσουμε τις προτεραιότητες μας.
Αναμφίβολα οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής, όσοι ασκούν επαγγέλματα που τους θέτουν στην πρώτη γραμμή άμυνας εναντίων του ιού, επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος, ψυχολογικό, συναισθηματικό, σωματικό, πνευματικό. Το ψυχολογικό αποτύπωμα της πανδημίας ωστόσο, εκτείνεται σε όλα τα μέλη της παγκόσμιας κοινότητας. Όλοι μας έμμεσα ή άμεσα έχουμε επηρεαστεί από την τρέχουσα υγειονομική κρίση, που τείνει να γίνει και κοινωνικοοικονομική. Σε τέτοιες πιεστικές συνθήκες η ανταπόκριση στις καθημερινές μας υποχρεώσεις φαντάζει ακόμα πιο δύσκολη, ταυτόχρονα όμως τίθενται και τα πράγματα στις πιο ρεαλιστικές τους βάσεις.
Η εξεταστική είναι μια συνθήκη η οποία δεν πρέπει να μας τρομάζει, θεωρώντας την ως κάτι απειλητικό, πάνω στο οποίο δεν έχουμε έλεγχο. Το σημαντικό είναι να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα. Είναι ένα εργαλείο μέσω του οποίου αξιολογείται η επίδοση μας μια δεδομένη στιγμή ( η οποία έχει άμεση σχέση με την προετοιμασία που έχουμε κάνει όλη την προηγούμενη περίοδo).
Τι επηρεάζει όμως την προετοιμασία και συνεπώς την επίδοση μας;
Η εξεταστική διαδικασία σχετίζεται στενά με το άγχος. Το άγχος είναι ένα φαινόμενο με το οποίο οι άνθρωποι έρχονται συχνά αντιμέτωποι στην καθημερινή ζωή. Αν θέλουμε να το περιγράψουμε, μπορούμε να πούμε ότι είναι η τεταμένη ανησυχητική πρόβλεψη ενός απειλητικού αλλά αόριστου γεγονότος · μια αίσθηση δυσάρεστης αγωνίας. Συγκεκριμένα το άγχος που συνδέεται με τις εξετάσεις , ονομάζεται άγχος αξιολόγησης. Είναι ένα φαινόμενο που έλαβε σημαντική προσοχή ήδη από το 1950. Είναι ένα σύνηθες εκπαιδευτικό πρόβλημα που δημιουργείται όταν οι φοιτητές δεν νιώθουν σίγουροι για τις ικανότητές τους , κάτι που αντικατοπτρίζεται κυρίως στην επίδοση τους και στα αποτελέσματα των εξετάσεών τους.
Ωστόσο, δεν πρέπει να συγχέουμε το άγχος των εξετάσεων με τη φυσιολογική ανησυχία που βιώνει ο καθένας όταν αντιμετωπίζει μια απαιτητική κατάσταση που αποτελεί για τον ίδιο πρόκληση. Υπάρχει το παραγωγικό άγχος που μας δίνει ώθηση και μας κινητοποιεί να αναλάβουμε δράση, υπάρχει όμως και το παθολογικό άγχος, όταν πλέον δυσκολευόμαστε να το ελέγξουμε και καταλήγει να μας καθηλώνει, να δυσχεραίνει τη διαδικασία μάθησης και γενικότερα να αποδυναμώνει την ικανότητα μας να ανταποκρινόμαστε σε υποχρεώσεις, όπως ολοκλήρωση εργασιών μέσα σε προθεσμίες, έγκαιρη κάλυψη της ύλης κτλ.
Το άγχος αυτό συνδέεται στενά με τον φόβο αποτυχίας και τις επιπτώσεις της (κακή βαθμολογία). Οι επιστήμονες ψυχικής υγείας, βασιζόμενοι στην γνωσιακή ψυχολογία, παίρνουμε σαν αρχή, την παραδοχή ότι η ανθρώπινη ικανότητα συνειδητής επεξεργασίας (πληροφοριών) είναι συγκεκριμένη. Με άλλα λόγια: «Σε ένα ανήσυχο μυαλό, γεμάτο άγχος, περιορίζεται ο χώρος για δημιουργική σκέψη». Παρατηρείται ότι, οι έντονα αγχώδεις φοιτητές δεν μπορούν να ελέγξουν τις σκέψεις καταστροφολογίας όταν αυτές γίνονται συνειδητές καθώς διαβάζουν. Τέτοιες σκέψεις είναι για παράδειγμα «Δυσκολεύομαι πάρα πολύ», «Δε θα τα καταφέρω» «Θα αποτύχω». Αυτές οι σκέψεις καταλαμβάνουν μέρος του περιορισμένου χώρου της ικανότητας βραχυπρόθεσμης επεξεργασίας της γνώσης, η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα χρησιμοποιούνταν για την μελέτη και κατανόηση της ύλης. Έχει φανεί ότι σημαντικές λειτουργίες όπως η συγκέντρωση, η μνήμη εργασίας, η ανάκτηση μακροπρόθεσμης μνήμης επηρεάζονται από το τον παράγοντα «άγχος εξετάσεων».
Η βιβλιογραφία έχει δείξει ότι οι αγχώδεις φοιτητές μπορούν να συνοψιστούν σε τρεις κατηγορίες:
• Αυτοί που δεν έχουν επαρκείς στρατηγικές διαβάσματος και προετοιμασίας, αναγνωρίζουν αυτή τους την αδυναμία, ξέρουν ότι δεν είναι καλά προετοιμασμένοι για την εξεταστική και ανησυχούν.
• Αυτοί που έχουν επαρκείς στρατηγικές και τις χρησιμοποιούν, όμως κατά την διάρκεια της εξέτασης, αποσπώνται.
• Αυτοί που πιστεύουν, λανθασμένα, ότι έχουν επαρκείς στρατηγικές , δεν τα πηγαίνουν καλά στις εξετάσεις και αναρωτιούνται γιατί.
Ο φόβος της αποτυχίας, ο φόβος του άγνωστου και ο φόβος ότι μια κατάσταση είναι πέρα από τον έλεγχο μας είναι αυτά που πυροδοτούν το άγχος των εξετάσεων. Τι μπορούμε όμως να κάνουμε;
Τρόποι αποτελεσματικής προετοιμασίας
- Η προυπάρχουσα γνώση
Η ανάσυρση, η σύνδεση και η εφαρμογή της προυπάρχουσας γνώσης στη νέα γνώση είναι ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο που βοηθάει στην αποτελεσματική απόκτηση γνώσεων και αφομοίωσης της νέας πληροφορίας. Το να αντιστοιχούν και να συνδέουν , δηλαδή, αυτά που ήδη γνωρίζουν για ένα αντικείμενο, με τη νέα γνώση. Έτσι οι φοιτητές δεν θα καταλήγουν απλώς να θυμούνται κάποια νέα πράγματα που διάβασαν, αλλά θα καταφέρουν να κατακτήσουν τη γνώση κάνοντας τη βίωμά τους. - Eφαρμογή στρατηγικών
Με τη δημιουργία εβδομαδιαίου προγράμματος, την θέσπιση στόχων (ρεαλιστικών και επιτεύξιμων) και τρόπων υλοποίησης αυτών. Καθώς και με την παρακολούθηση του επιπέδου ετοιμότητας μας: Όταν κάποιος γνωρίζει τι γνωρίζει , ξέρει και σε ποιο στάδιο της προετοιμασίας βρίσκεται. Αν χρειάζεται δηλαδή να προσπαθήσει και άλλο, ή έχει φτάσει στο επιθυμητό σημείο προετοιμασίας. - Η γνώση των απαιτήσεων του μαθήματος
Είναι σημαντικό οι φοιτητές να ξέρουν τι να περιμένουν ως προς το κομμάτι της αξιολογικής διαδικασίας. Πχ θα είναι ερωτήσεις ανάπτυξης, πολλαπλής επιλογής, προφορικές ερωτήσεις; Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν είναι η γνώση του βαθμού δυσκολίας του μαθήματος, της χρονικής διάρκειας και της έκτασης του τεστ. Οι σαφείς οδηγίες και το πόσο ξεκάθαρο είναι το τεστ είναι επίσης στοιχεία που βοηθούν στη μείωση του άγχους των φοιτητών. - Οικειότητα με το αντικείμενο
Η «οικειότητα» με το γνωστικό αντικείμενο είναι ο καλύτερος τρόπος για να καταπολεμηθεί ο φόβος του αγνώστου. Όσο πιο οικείο είναι κάτι σε εμάς τόσο πιο άνετα αισθανόμαστε με αυτό. Αναλογικά μια εξέταση είναι μια αξιολόγηση του βαθμού «οικειότητας» μας με ένα αντικείμενο, πόσο άνετα νιώθει κανείς με την γνώση που έχει αποκομίσει. Αυτό δεν γίνεται αυτόματα χρειάζεται κάποιο χρονικό διάστημα. Tο να κάνει κανείς περίληψη δεν σημαίνει το να μάθει κάτι εκείνη τη στιγμή αλλά περισσότερο το να ξανακοιτάξει όσα έμαθε και να τα ξαναθυμηθεί. Είναι αποτελεσματικό να είναι κανείς δεσμευμένος στο αντικείμενο και να αφιερώνει χρόνο στο να μαθαίνει και να καταλαβαίνει, ώστε να μη φοβάται να ερωτηθεί πάνω στο αντικείμενο.
Κάποιοι τρόποι διαχείρισης της εξεταστικής
Κατά τη διάρκεια της εξεταστικής :
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιούν οι φοιτητές ότι έχουν τον έλεγχο και να μην αντιμετωπίζουν τις εξετάσεις με παθητικό τρόπο. Είναι εντυπωσιακό πόσοι πολλοί φοιτητές βλέπουν την εξέταση σαν να ήταν ένας αγώνας δρόμου, έτοιμοι να «πεταχτούν» από το σημείο εκκίνησης.
Το να επιλέξει κανείς την πρώτη ερώτηση από το χαρτί ή την οθόνη, που θα περιέχει μια λέξη που αναγνωρίζει, και στη συνέχεια, να γράφει γρηγορά ότι γνωρίζει για αυτή τη λέξη, μπορεί να παράξει ποσότητα αλλά είναι απίθανο να παραξει ποιότητα.
Πριν ακόμα πιάσεις το στυλό (ή αρχίσεις να πληκτρολογείς):
- Βεβαιώσου ότι έχεις διαβάσει όλες τις ερωτήσεις που υπάρχουν στο χαρτί, έτσι ώστε να γνωρίζεις όλες τις διαθέσιμες ερωτήσεις.
- Πάντα να δίνεις προσοχή στο τι ζητάει η άσκηση/ερώτηση. Δεν θα σου ζητήσει κανείς να γράψεις όλα όσα γνωρίζεις για ένα θέμα. Οι περισσότερες ερωτήσεις θα ζητάνε να συγκρίνεις ή να αξιολογήσεις ή να κάνεις κριτική ανάλυση ή να εφαρμόσεις μια θεωρία στην πράξη ή να επιχειρηματολογήσεις βάσει σχετικών στοιχείων. Είναι καλό να επικεντρώνεσαι σε αυτό που ζητάει η ερώτηση για πιο στοχευμένες απαντήσεις.
- Πάρε χρόνο να κατακερματίσεις την ερώτηση. Ρώτησε τον εαυτό σου, πόσα πράγματά μου ζητάει η ερώτηση να κάνω; Ενίοτε βοηθάει το να υπογραμμίζεις ή να κυκλώνεις τα επιμέρους ερωτήματα για να μην ξεχάσεις κάποιο. Αφιέρωσε κάποιο χρόνο στο να σχεδιάσεις και να δομήσεις την απάντηση σου, μην ξεκινάς απλώς να γράφεις, χωρίς μια μικρή προεργασία στο πρόχειρο (εφόσον ο χρόνος σου το επιτρέπει).
- Οι εξετάσεις δεν είναι κάτι διαφορετικό από τις άλλες εργασίες που καλούμαστε να φέρουμε εις πέρας καθημερινά. Η γνώση, η αυτοπεποίθηση, ο σχεδιασμός, και η προετοιμασία μπορούν να βοηθήσουν πολύ στην αποβολή του άγχους και του πανικού, και μην ξεχνάτε ότι τα παραπάνω στοιχεία είναι εκείνα που εσείς οι ίδιοι έχετε έλεγχο επάνω τους! Επομένως, μην υπερεκτιμάτε το «πρόβλημα» και μην υποτιμάτε την ικανότητα σας να το λύσετε.
Δεν χρειάζεται να πιέζετε τον εαυτό σας στα άκρα, πέρα από τις δυνάμεις σας, αυτό μπορεί να φέρει εξάντληση, υπερκόπωση και εν τέλει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Κάνοντας ο καθένας το καλύτερο που μπορεί, τη δεδομένη στιγμή και με τις δεδομένες συνθήκες, προσεγγίζει με περισσότερη ψυχραιμία την εξεταστική διαδικασία. Σίγουρα η φιλοδοξία και οι υψηλοί στόχοι είναι κάτι το επιθυμητό , εφόσον αντικατοπτρίζουν τις πραγματικές σας επιθυμίες, θυμηθείτε όμως ότι η εξεταστική είναι ένα ακόμα σκαλοπάτι στη διαδρομή προς την προσέγγιση του στόχου σας. Όπως όλες οι διαδρομές, μπορεί να έχει μικρές στάσεις ή ακόμα και πισωγυρίσματα, αρκεί μακροπρόθεσμα, η πορεία να είναι εξελικτική (προς τα μπρος).
Έχετε κατά νου ότι αυτά που μας δυσκολεύουν τώρα, είναι η πηγή δύναμης μας για αύριο. Η εξεταστική θα ολοκληρωθεί, αντίστοιχα ο εγκλεισμός θα σταματήσει, αυτό όμως που θα μας μείνει σαν πολύτιμη γνώση και εμπειρία ζωής είναι ο τρόπος που αντιδράσαμε στα δύσκολα. Όλα όσα αγαπάμε θα μας περιμένουν, οι καλύτερες μέρες θα ξημερώσουν πάλι, αρκεί να είμαστε όλοι εκεί για να τις χαρούμε.
Το γραφείο Κοινωνικής Μέριμνας των Φοιτητών είναι στην διάθεση όλων των φοιτητών προσφέροντας ψυχοκοινωνική στήριξη και συμβουλευτική μέσω διαδικτύου και τηλεφωνικά. Αν χρειαστείτε υποστήριξη για ζητήματα που έχουν να κάνουν με το άγχος της εξεταστικής, αλλά και για όποιο άλλο πρόβλημα σας απασχολεί, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας τηλεφωνικά στο 2610969696, Δευτέρα έως Παρασκευή, 08:00 με 15:00, είτε στέλνοντας e-mail στο: socialwelfare@upatras.gr, είτε συμπληρώνοντας τη φόρμα που θα βρείτε στην ιστοσελίδα μας www.socialwelfare.upatras.gr.
Καλή επιτυχία!
Και θυμηθείτε ότι οι επιτυχίες μας ή οι αποτυχίες μας δεν χρειάζεται να μας καθορίζουν, ούτε χαρακτηρίζουν ολόκληρη την προσωπικότητα μας, είναι απλώς, αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής. Οι μεν μας δυναμώνουν, οι δε μας δίνουν πολύτιμα μαθήματα.
Μαρίνα Ξυντάρα
MSc Κοινωνική Λειτουργός
Γραφείο Κοινωνικής Μέριμνας
Πανεπιστημίου Πατρών
